CPP/Ang Bayan: Du­ter­te, mu­ling lu­mad­lad na kontra-Lu­mad

Propaganda article from the Tagalog edition of Ang Bayan posted to the Communist Party of the Philippines Website (Aug 7): Du­ter­te, mu­ling lu­mad­lad na kontra-Lu­mad



Nag­mu­la sa sa­ri­ling bi­big ni Pre­si­den­te Du­ter­te ng GRP ang pa­gi­ging kontra-ka­tu­tu­bo nang mag­ban­ta si­ya sa press conference pag­ka­ta­pos ng Sta­te of the Na­ti­on Address (SONA) na ipa­bo­bom­ba ang mga eskwe­la­hang Lu­mad.

Sa ha­rap ng ma­la­wa­kang ba­ti­kos, si­ni­kap itong ba­wi­in ng ta­ga­pag­sa­li­ta ng AFP na si Res­ti­tu­to Pa­dil­la, bi­lang uma­no’y ta­ling­ha­ga la­mang ng pa­ngu­lo. La­long bu­ma­luk­tot at su­ma­ma ang timpla nang ipa­li­wa­nag ni­yang ang mga eskwe­la­hang wa­lang ba­ta la­mang ang ipa­bo­bom­ba, at ipa­sa­sa­ra yaong hin­di re­histra­do.

Ang to­too, ba­go pa man ang SONA, ma­ta­gal nang pi­na­tin­di ng re­hi­meng US-Du­ter­te ang pang­gi­gi­pit sa mga paa­ra­lang Lu­mad sa pag­pa­pa­tu­loy ng noo’y Oplan Ba­ya­ni­han hang­gang sa ila­lim ng nga­yong to­do-ge­rang Oplan Ka­pa­ya­pa­an. Wa­lang ka­ta­pu­san ang mga in­si­den­te ng li­bu-li­bong Lu­mad na nag­bak­wit sa ha­rap ng pang­ha­ha­ras, ma­sa­ker at pam­bo­bom­ba sa ka­ni­lang mga ko­mu­ni­dad.

Pi­na­ka­ma­tin­di ang na­ging ata­ke sa Lia­nga, Su­ri­gao del Sur kung saan pi­na­tay ang di­rek­tor ng eskwe­la­hang ALCADEV noong Set­yembre 1, 2015. Wi­na­sak at si­nu­nog din ang isang eskwe­la­han ng ALCADEV sa Si­ba­gat, Agu­san del Sur noong Nob­yembre 12, taon ding iyon, at iba pang mga eskwe­la­han sa Ta­lai­ngod at Ka­pa­long sa Davao del Nor­te na nag­re­sul­ta sa ma­ra­mi­hang pag­li­kas. Noong Oktub­re 23, 2015, isi­na­ra ng pa­ra­mi­li­tar ka­sa­ma ang mga tro­pa ng AFP ang Fr. Faus­to Ten­to­rio Me­mo­ri­al Scho­ol na pi­na­ma­ma­ha­la­an ng Min­da­nao Interfaith Services Foun­da­ti­on, Inc. (MISFI) sa Ba­ra­ngay Whi­te Ku­la­man, Bu­kid­non. Ma­ra­mi pang ibang paa­ra­lan ang si­nu­nog o pi­lit na ipi­na­sa­ra sa mga pro­bin­syang ito.

Pi­na­ka­hu­li ang pag-istra­ping noong Hun­yo 20 sa Sa­lug­po­ngan Ta’ Ta­nu Igka­nu­gon Com­mu­nity Lear­ning Cen­ter, Inc. (STTICLCI) sa Pal­ma Gil, Ta­lai­ngod. (Ting­nan sa Ang Ba­yan, Hun­yo 21, 2017.) Ba­go ni­to ay pi­na­tay ang mag-a­sa­wang Leo­ne­la at Ra­mon Pe­sa­dil­la noong Mar­so 2 sa Ba­ra­ngay Ngan, Com­pos­te­la Val­ley da­hil nag­bi­gay si­la ng lu­pang pag­ta­ta­yu­an ng paa­ra­lang Lu­mad.

Na­ka­pag­ta­la ang Save Our Scho­ols (SOS) Net­work ng ma­hi­git 95 ata­keng mi­li­tar at pa­ra­mi­li­tar sa mga paa­ra­lang Lu­mad noong 2014. Sa 53 na na­ka­ta­lang ka­so na­man nga­yong taon, 47 ni­to ay sa mga eskwe­la­hang pi­na­ma­ma­ha­la­an ng Sa­lug­po­ngan Ta’ Ta­nu Igka­nu­gon. La­bing­wa­lo sa 55 paa­ra­lan ng Cen­ter for Lu­mad Advocacy and Services (CLANS) sa Pa­lem­bang, Sul­tan Ku­da­rat ay na­pi­li­tang mag­sa­ra da­hil sa nag­pa­pa­tu­loy na mi­li­ta­ri­sa­syo­n.

Ka­ra­pa­tan sa pag­pa­pa­sya-sa-sa­ri­li ang paa­ra­lan

Pi­na­ha­ha­la­ga­han ng mga ka­tu­tu­bo ang edu­ka­syon bi­lang ba­ha­gi ng pag­pa­pa­un­lad sa ka­ni­lang ka­ka­ya­hang mag­pa­sya sa sa­ri­li. Sa ma­ha­bang pa­na­hon, si­na­man­ta­la ang ka­ni­lang ka­mang­ma­ngan upang aga­win ng ma­la­la­king kum­pan­ya sa pag­mi­mi­na, pag­tot­ro­so, at plan­ta­syon ang ka­ni­lang lu­pang ni­nu­no.

Wa­ri’y si­na­sad­ya ng gub­yer­no na ga­wing na­pa­ka­hi­rap pa­ra sa mga Lu­mad ang ma­ka­pag-eskwe­la. Ang mga ele­men­tar­yang pam­pub­li­ko na ma­la­pit sa lu­gar ng mga Lu­mad ay ka­da­la­sang wa­lang gu­ro, o kung may­ro­on man, ay tat­long araw lang sa isang ling­go ang kla­se da­hil mang­ga­ga­ling pa sa ma­la­yo ang gu­ro. Sa pa­ta­ka­ran ng DepEd na wa­lang es­tud­yan­te ang maaa­ring ibag­sak ng gra­do, ma­ra­mi ang na­ka­ka­ra­ting sa Gra­de 6 na hin­di ha­los ma­ka­pag­su­lat at ma­ka­pag­ba­sa. Li­ban pa ri­to ang pag­ga­mit ng pa­ra­an at pag­tu­tu­ro ng mga pak­sa na na­pa­ka­la­yo sa pa­nga­ngai­la­ngan ng mga mag-aa­ral.

Ang na­ka­ta­yong mga paa­ra­lang Lu­mad na pi­nag-ii­ni­tan ni Du­ter­te ay iti­na­ta­gu­yod ng mga ka­tu­tu­bo da­hil ti­ni­ti­yak ng mga ito na na­tu­tu­to ang mga ba­ta hin­di la­mang ng pag­ba­ba­sa at pag­su­su­lat kun­di ng ma­pa­nu­ring ka­mu­la­tan at ng mga ka­sa­na­yang ma­ga­ga­mit agad sa ko­mu­ni­dad, la­lo na sa sa­ri­ling pag­pa­pa­sya ng ko­mu­ni­dad. Gi­na­ga­mit ng mga gu­ro ang mga epek­ti­bong pa­ma­ma­ra­an tu­lad ng awit, sa­yaw at kwen­to upang pa­tu­loy na ma­pa­un­lad ang kul­tu­rang ka­tu­tu­bo ha­bang epek­ti­bong nai­pa­pa­ti­mo sa mga mag-aa­ral ang mga pak­sa.

Na­gi­ging kompre­hen­si­bo ang ser­bi­syo ng paa­ra­lan sa ko­mu­ni­dad. Nag­sa­sa­nay sa pa­nga­nga­la­ga ng ka­lu­su­gan ka­ya na­gi­ging upi­syal pang­ka­lu­su­gan din ang mga na­ka­pag­ta­pos. Ang mga kli­ni­ka ng paa­ra­lan ay na­gi­ging kli­ni­ka ng ko­mu­ni­dad. Nag-aa­ral din sa pag­pa­pa­un­lad ng ag­ri­kul­tu­ra ka­ya ang paa­ra­lan ay may sa­ri­ling pro­duk­syon na tu­mu­tus­tos sa mga pa­nga­ngai­la­ngang gas­tos. Noong 2001 at 2005, ginawaran ito ng National Literacy Award. Nasa pinal na listahan din sila sa naturang gantimpala noong 2014.

Ang ha­los 150 paa­ra­lang Lu­mad nga­yon sa Re­gi­on 11 at Re­gi­on 12 ay na­ka­pag­pa­ta­pos na ng ma­hi­git 5,000 sa ele­men­tar­ya at hayskul. Tu­mu­tu­long na bi­lang mga katuwang ng mga guro ang marami sa mga na­ka­pag­ta­pos.

Da­ti ay ha­los hin­di ma­nga­has ma­nga­rap ang ma­hi­hi­rap na Lu­mad ng ma­ka­pag­pa­hayskul ng mga anak. Ang may ka­ya la­mang sa bu­hay ang na­ka­ga­ga­wa ni­to, da­hil sa la­yo ng hayskul ay kai­la­ngang gu­mas­tos ang es­tud­yan­te sa ar­ki­la ng dormitoryo at hi­wa­lay na pag­ka­in, ma­li­ban sa napakaraming mga ba­ya­rin at mat­ri­ku­la at ga­mit pang-eskwe­la. Ni­lu­lu­tas ito ng mga paa­ra­lang Lu­mad sa pag­ta­ta­yo ng dor­mi­tor­yo sa eskwe­la­han mis­mo at pag­sa­got sa la­hat ng gas­tos, hang­gang pag­ka­in, pa­pel at lib­ro.
Ang mahigit 400 boluntaryong guro ng STTICLC ay organisado sa Association of Community Educators (ACE). Organisado rin ang mga mag-aaral. Sila ang pinakaaktibo sa pagtatanggol sa kanilang paaralan at pagbabahagi sa komunidad ng kanilang natutunan.

Pag­si­si­kap ng ko­mu­ni­dad ang paa­ra­lang Lu­mad

Nag­si­mu­la ang mga paa­ra­lang Lu­mad sa ila­lim ng Ru­ral Mis­sio­na­ri­es of the Phi­lip­pi­nes noong 1990 bi­lang mga sentrong pang-li­te­ra­si­ya-nu­me­ra­si­ya sa ban­dang Com­pos­te­la Val­ley. Nag­ta­yo rin ang MISFI noong 2005 bi­lang ba­ha­gi ng kompre­hen­si­bong pag­ha­rap sa sa­ku­na, sa or­yen­ta­syong tri-pe­op­le ka­ya sak­law ang pag­ta­ta­yo ng paa­ra­lang Mo­ro sa Car­men, North Co­ta­ba­to. Ka­ra­mi­han sa mga ito ay di-por­mal na mga eskwe­la­han.

Sa pa­tu­loy na ka­hi­li­ngan ng ma­ma­ma­yang ka­tu­tu­bo, iti­na­yo ang mga por­mal na paa­ra­lan noong 2005, ka­ya’t nag­ka­ro­on ng STTICLC at MISFI Aca­demy na re­histra­do sa DepEd. Nai­gi­it pa ng mga ka­tu­tu­bo sa DepEd na mag­buo ito ng par­ti­ku­lar na pa­ta­ka­rang ba­ba­gay sa mga paa­ra­lang ka­tu­tu­bo, na di tu­lad ng ka­ra­ni­wang mga ko­mer­syal na pri­ba­dong paa­ra­lan. Ha­bang du­ma­ra­mi ang mag-aa­ral ay nai­ta­yo ang mga hayskul noong 2013. Sa iba’t ibang re­hi­yon ay iba’t ibang gra­do ang iti­na­ta­yo ba­tay sa pa­nga­ngai­la­ngan.

Sa ha­rap ng ma­tin­ding pang­wa­wa­sak ng mi­li­tar la­lu­na si­mu­la noong 2014, ipi­nag­tang­gol ng mga ka­tu­tu­bo ang ka­ni­lang mga paa­ra­lan. May mga ka­so pang mga tra­di­syu­nal na ar­ma­dong Lu­mad mis­mo ang lu­ma­la­ban sa pa­ra­mi­li­tar. Gi­na­mit din ng AFP sa ka­ni­lang IP-centric Approach na prog­ra­mang kontra-in­sur­hen­sya ang pag­ta­ta­yo ng diu­ma­no’y mga paa­ra­lang Lu­mad noong 2015-2016, na nag­tu­tu­ro ng pa­gi­ging su­nud-su­nu­ran sa ma­pa­ni­il na gub­yer­no. Ngu­nit da­hil nauu­na­wa­an ng mga Lu­mad ang ka­ni­lang pa­ki­ki­ba­ka pa­ra sa sa­ri­ling pag­pa­pa­sya at pag­ta­tang­gol sa lu­pang ni­nu­no, pa­tu­loy ni­lang ti­na­tang­ki­lik ang mga paa­ra­lang Lu­mad na si­la mis­mo ang nag­ta­yo at nag­ta­ta­gu­yod.

[Ang Bayan is the official newspaper of the Communist Party of the Philippines. Ang Bayan is published in Pilipino, Bisaya, Hiligaynon, Waray and English. Download Ang Bayan from the Philippine Revolution Web Central at www.philippinerevolution.info.  Ang Bayan is published fortnightly by the Central Committee of the Communist Party of the Philippines.]

https://www.philippinerevolution.info/ang_bayan/20170807-duxadterxadte-muxadling-luxadmadxadlad-na-kontra-luxadmad/